Que remate o verán non significa que rematen as festas e as feiras populares. Unha das máis esperadas do outono é As San Lucas de Mondoñedo 2023, do 17 ao 22 de outubro, considerada unha das feiras tradicionais máis importantes de Galicia. Contámosche todo o programa e actividades das San Lucas.
A festa das San Lucas en Mondoñedo é, sobre todo, de gando. Pero non faltan as verbenas, as bandas de música, os xogos tradicionais e os concertos todos os días, e sen esquecer a exposición de produtos agroalimentarios e de maquinaria agrícola.
O acto central das San Lucas é a feira cabalar, cunha asistencia masiva de público. O concurso de gando no recinto feiral complétase cun concurso de andaina galega, un concurso de cans e diversas exhibicións caninas.
Programa As San Lucas Mondoñedo 2023
O programa das San Lucas Mondoñedo 2023 é moi variado e cheo de eventos para todos os públicos, aínda que a feira cabalar leva o centro de atención.
As actividades máis importantes sempre teñen establecido un día específico:
- O 18 de outubro, día de San Lucas, é cando se celebra a “Gran Feira Tradicional de Gando Cabalar As San Lucas”. Nela pódense ver todos os cabalos que viven en semiliberdade durante todo o ano nos montes da contorna.
- O 19 de outubro coñécese como o “día medio”.
- O último día das festas é o “día das maulas”, que significa o día das “sobras”. É dicir, cando se vende o último da feira. Ese día hai prezos especiais, a maioría das veces todo é a metade de prezo. Día especial para conseguir todas as gangas.
Antes e despois súmanse o resto das xornadas para respectar a duración de sete días, aínda que o rei Afonso VII autorizou oito, e para que parte da celebración coincida coa fin de semana. Este ano as datas escollidas van do 17 ao 22 de outubro de 2023.
Martes, 17 de outubro - Día das vésperas
- 18:00 h. Chegada dos cabalos que desfilan polas rúas ata o Campo da Feira.
- 21:00 h. Pregón de Roberto Vilar no Auditorio Municipal Pascual Veiga.
Mércores, 18 de outubro - A San Lucas
- Gran Feira Tradicional de Gando Cabalar As San Lucas no Campo da Feira.
- 13:30 h. Entrega de premios Concurso de Gando.
- 16:30 h. Concurso de andadura Cabalo Marchador Galego no Recinto da Granxa.
Xoves, 19 de outubro
- 21:00 h. Espectáculo de Doma Nocturna na praza da Catedral.
Venres, 20 de outubro
- 21:00 h. Espectáculo de Doma Nocturna na praza da Catedral.
Sábado, 21 de outubro
- 12:30 h. Concurso morfolóxico de Cabalos de Pura Raza Galega no Recinto da Granxa.
- 13:00 h. Exhibición de Doma no Recinto da Granxa.
- 13:30 h. Concurso morfolóxico de Cabalos de Pura Raza Galega, apartado Eguas, no Recinto da Granxa.
Domingo, 22 de outubro
- 11:30 h. Concurso de andadura galega, Chapeada, no Recinto da Granxa.
- 12:30 h. Concurso de andadura galega, Sub 16, no Recinto da Granxa.
- 16:30 h. Concurso de andadura galega, Serrada, no Recinto da Granxa.
Concertos das San Lucas Mondoñedo 2023
Actuacións das verbenas na Alameda:
Martes, 17 de outubro, 21:30 h.
- Orquestra Aroma
- Orquestra Olympus
Mércores, 18 de outubro, 21:15 h.
- 21:00 h. Xosé Manuel Budiño, na praza da Catedral
- Orquestra Salsarena
- Los Satélites
Xoves, 19 de outubro, 22:00 h.
- Charanga Santa Cecilia
- Orquestra Kubo
Venres, 20 de outubro, 22:00 h.
- Orquestra Cinema
- Pepe Benavente
Sábado, 21 de outubro, 22:00 h.
- Orquestra Ritmo Joven
- Orquestra Panamá
Domingo, 22 de outubro, 21:00 h.
- Orquestra Alkar
Unha feira case milenaria
As San Lucas de Mondoñedo é unha festa case milenaria. Crese que a súa primeira edición foi en 1156. Ese ano, o rei Afonso VII de León concedeu o título de Cidade a esta vila do interior da provincia de Lugo. Ademais do título, concedeulle o permiso para a celebración dunha feira de oito días. E aí é onde nace As San Lucas.
Esa é a versión menos oficial. A outra é que o bispo Martín iniciou estas festas para celebrar a consagración da catedral en 1246. A pesar destes comezos incertos, o que si sabemos é que é unha festa con séculos de historia.
Se vos preguntades de que vai a feira das San Lucas de Mondoñedo, a resposta é de cabalos. Aínda que hai todo tipo de gando, os espectáculos ecuestres son os protagonistas indiscutibles. Se contar cos negocios arredor da compravenda de cabalos.
A feira do cabalo, un traballo de meses
As San Lucas de Mondoñedo non é só unha semana de traballo. Para telo todo preparado, os gandeiros necesitan meses de preparación.
Os días previos á feira, os gandeiros percorren os montes en busca dos seus cabalos. Viven en semiliberdade arredor de Mondoñedo todo o ano. Só nun par de ocasións son reunidos e levados á cidade.
A primeira é en xuño ou xullo. Baixan os cabalos para proceder á rapa. Entón os cabalos son saneados e as crías xa adultas son marcadas marcan con lume para que se saiba a quen pertencen. É o que se coñece como a “rapa das bestas”, que seguramente coñecedes máis dunha doutro pobo. É unha das festas máis antigas e tradicionais de Galicia.
A segunda ocasión prodúcese en outubro, cando se baixan para proceder ao seu desfile e venda nas San Lucas.
Aínda que os cabalos viven en semiliberdade durante o ano nos montes veciños, non son libres ao cento por cento. Teñen dono e moitos deles teñen un destino claro: ben a venda a particulares ou as carnicerías.
En definitiva, a súa vida está moi preto da liberdade total, pero sempre ben coidados. Os seus donos ou gandeiros aseguran que non lles falte alimentos cando as inclemencias meteorolóxicas os ameazan, como os días de neve no inverno, e vacinan ou tratan as súas feridas cando é necesario.
A baixada dos cabalos das San Lucas de Mondoñedo
O momento máis espectacular e esperado das San Lucas é cando os cabalos, guiados polos seus donos e donas, atravesan a praza da catedral de Mondoñedo en distintos rabaños.
Prodúcese ao solpor do día anterior ao día de San Lucas, o día anterior á gran feira cabalar, é dicir, o 17 de outubro. Isto faise para que os cabalos non teñan que pasar moito tempo na cidade, fóra do seu medio natural. Nunca máis de 24 horas.
Por alí pasarán todos os gandeiros e gandeiras con todos os seus cabalos para que ao día seguinte poidan participar na “Gran Feira Tradicional de Gando Cabalar As San Lucas”. Este desfile ou exhibición de todos os cabalos dura ao redor de media hora e o espectacular xiro do rabaño na praza da catedral enmárcase na procura do premio á mellor gandeiría participante.
O cabalo é o gran atractivo destas festas. Un espectáculo que non debes perder. Mondoñedo recibe sempre cos brazos abertos a todos os curiosos e visitantes. Non o dubides máis. Ven ás San Lucas 2023 sen pensalo e poderás admirar a beleza dos seus cabalos salvaxes.
Fonte imaxe cabeceira: Turismo de Galicia