Non hai galego que nunca asistise na súa vida a todo o ritual da queimada. Tanto é así que o mero feito de realizar o conxuro da queimada nunha festa ou reunión de familiares ou amigos está á orde do día.
Pero, saberías recitar o conxuro da queimada? Hoxe traémosche todo o que necesitas para facer unha queimada e realizar o ritual e o conxuro completo.
Aínda que moitos temos participado do ritual, seguro que non todos saberían facelo cos ingredientes da queimada axeitados. Non son moitos pero todos teñen que estar aí para que manteña o seu sabor e a súa esencia.
Ingredientes da queimada
O ingrediente central da queimada é a augardente galega, unha bebida alcohólica elaborada con bagazo. Ensinámosche que ingredientes necesitas para poder facer o ritual da queimada para unha media de seis persoas.
- Un litro de augardente
- 150 gramos de azucre branco refinado
- A casca dun limón
- Un puñado de grans de café
- Un recipiente profundo de barro, un cucharón e unhas cuncas de barro
Como realizar o ritual da queimada
Cando teñas todos os ingredientes preparados e chegue o momento de facer a queimada, comezará o ritual.
Comezamos botando a augardente e o azucre nun recipiente fondo de barro. Remexe o contido intentando non tocar o azucre no fondo.
Deseguido, coloca un pouco da augardente con azucre no cucharón e préndelle lume. Ten coidado coa chama que se acenderá, non a teñas moi preto da cara.
Moi amodo, achega o cucharón ao recipiente ata que o lume pase dun a outro. Co lume acendido, vai collendo o licor con moito azucre do fondo co cucharón, escorrendo un pouco o licor e quentando o cucharón sobre as chamas para que arda o azucre que quede nel.
Coas repeticións, o azucre caramelizarase dándolle á queimada unha cor torrada.
Continúa con este proceso deixando arder a queimada ata que as chamas teñan unha cor azulada. Nese momento podes decidir se deixas que se acaben de consumir ou se as apagas, segundo queires que o alcohol estea máis ou menos presente.
Non debemos deixar arder a queimada máis de 15 minutos. Se deixas que o licor se consuma por completo, o que conseguirás é simplemente auga con azucre.
Para que todo o acto teña máis presenza, dende os anos 60, o ritual adoita realizarse a oscuras mentres se recita o conxuro da queimada, que hai que ler en voz alta en canto a queimada comeza a arder.
Conxuro tradicional da queimada galega
Mouchos, coruxas, sapos e bruxas;
demos, trasnos e diaños;
espíritos das neboadas veigas,
corvos, píntegas e meigas;
rabo ergueito de gato negro
e todos os feitizos das menciñeiras…
Podres cañotas furadas,
fogar de vermes e alimañas,
lume da Santa Compaña,
mal de ollo, negros meigallos;
cheiro dos mortos, tronos e raios;
fuciño de sátiro e pé de coello;
ladrar de raposo, rabiño de martuxa,
oubeo de can, pregoeiro da morte…
Pecadora língua de mala muller
casada cun home vello;
Averno de Satán e Belcebú,
lume de cadáveres ardentes,
lumes fatuos da noite de San Silvestre,
corpos mutilados dos indecentes,
e peidos dos infernais cus…
Bruar da mar embravecida,
agoiro de naufraxios,
barriga machorra de muller ceibe,
miañar de gatos que andan á xaneira,
guedella porca de cabra mal parida
e cornos retortos de castrón…
Con este cazo
levantarei as chamas deste lume
que se asemella ao do inferno
e as meigas ficarán purificadas
de tódalas súas maldades.
Algunhas fuxirán
a cabalo das súas escobas
para iren se asulagar
no mar de Fisterra.
Ouvide! Escoitade estos ruxidos…!
Son as bruxas que están a purificarse
nestas chamas espiritosas…
E cando este gorentoso brebaxe
baixe polas nosas gorxas,
tamen todos nós quedaremos libres
dos males da nosa alma
e de todo embruxamento.
Forzas do ar, terra, mar e lume!
a vós fago esta chamada:
se é verdade que tendes máis poder
ca humana xente,
limpade de maldades a nosa terra
e facede que aquí e agora
os espiritos dos amigos ausentes
compartan con nós esta queimada.
Historia da queimada
A orixe da queimada, segundo algúns estudosos como Alonso del Real, establécese nos séculos XI ou XII, coincidindo coa construción da catedral románica de Santiago. A tradición da queimada está inspirada, segundo el, en elementos celtas, románicos, xermánicos e árabes.
Aínda que moitos comparten esa visión, o que está realmente documentado é que non é ata a década de 1950 cando todo o feitizo e o ritual se converte nun acto lúdico e compartido.
Crese que pode deber o seu éxito aos emigrantes, que estreitaron os lazos despois das comidas co espectáculo do lume que queimaba o licor.
A pota de barro da queimada
Outro dos momentos máis importantes da historia do ritual foi no ano 1955 cando Tito Freire, oleiro do barrio dos Muíños de Mondoñedo, deseñou o pote para a queimada.
Esta peza de barro con patas para queimar a augardente, que na súa versión clásica vai acompañado dun gran cucharón e un número determinado de cuncas, todas elas de barro, fíxose imprescindible para a realización do conxuro e do ritual da queimada.
Hoxe en día as olerías tradicionais como as de Buño teñen as súas propias versións deste pote.
No tocante ao conxuro, o que todos recitan na actualidade, trátase dunha composición do artista Mariano Marcos Abalo, integrante do grupo poético “Brétema”. A súa primeira versión data de 1967 e foi presentada en Vigo nun encontro de poesía ao estilo dos “Xogos Florais”.
Agora xa sabes todo o que necesitas saber para realizar o conxuro e o ritual da queimada. Non dubides en practicalo en calquera encontro de amigos ou familiares, xa que, con el, serás o rei da festa.
Fonte imaxe de cabeceira: Luis Miguel Bugallo Sánchez, Wikimedia Commons