Macarena Estévez é experta en IA en Deloitte e participou na última edición das Xornadas Tecnolóxicas R. Con ela falamos sobre ciberseguridade, sostibilidade e sobre as tecnoloxías que marcan o presente e o futuro das empresas, como Internet das Cousas, blockchain, Realidade Virtual ou Realidade Aumentada e, especialmente, a Intelixencia Artificial, clave para analizar grandes conxuntos de datos, identificar tendencias ou automatizar tarefas rutineiras.
• Cales son as principais tendencias tecnolóxicas que están marcando a actualidade? Cal é o seu grao de implantación nas empresas?
Sen dúbida, unha das principais tendencias tecnolóxicas actuais é a Intelixencia Artificial (IA), cuxo impacto é enorme, axudando a automatizar tarefas, optimizar procesos e achegando valiosas perspectivas analíticas a partir de grandes cantidades de datos. A IA non só mellora a eficiencia, senón que tamén pode conducir a unha maior personalización e mellora da experiencia do cliente.
Macarena Estévez: "A IA axuda a monitorizar tarefas, optimizar procesos e achega valiosas perspectivas analíticas a partir de grandes cantidades de datos"
Pola súa banda, o Internet das Cousas está a revolucionar a forma en que as empresas recompilan e utilizan datos. Dende sensores industriais ata dispositivos de consumo, a IoT está a lles axudar ás organizacións a recompilar información en tempo real, permitíndolles tomar decisións informadas e oportunas.
A Realidade Virtual e a Realidade Aumentada están a abrir tamén novas fronteiras en campos como a formación e o deseño. Xa sexa a través de simulacións realistas para formar a empregados/as ou de prototipos dixitais para probar novos deseños, estas tecnoloxías están a demostrar a súa valía en múltiples sectores.
Finalmente, a tecnoloxía blockchain ten o potencial de cambiar, fundamentalmente, a maneira en que se realizan as transaccións dixitais. Ao proporcionar un rexistro seguro e inmutable das transaccións, o blockchain pode eliminar a necesidade de intermediarios e aumentar a eficiencia e a transparencia.
Neste panorama tecnolóxico en constante cambio, as empresas deben manterse ao día e ser capaces de adoptar e adaptar estas tecnoloxías para manter a súa competitividade. Sen dúbida, aqueles que sexan capaces de facelo, estarán mellor posicionados para o éxito no futuro.
• Como poden aplicarse estas tecnoloxías pensando en mellorar a sostibilidade e a eficiencia enerxética?
As tecnoloxías emerxentes poden aplicarse de diversas maneiras para mellorar a sustentabilidade e a eficiencia enerxética.
A Intelixencia Artificial (IA), por exemplo, pode utilizarse para optimizar o consumo de enerxía en edificios e fábricas, reducir o refugallo na cadea de subministración de alimentos, predicir a xeración de enerxía de fontes renovables ou optimizar as redes de distribución de enerxía.
Os dispositivos IoT poden controlar de forma remota o uso de enerxía en edificios, fogares e industrias, o que pode conducir a importantes aforros de enerxía. Tamén os sensores e dispositivos IoT poden utilizarse no seguimento da fauna e da flora para protexer os ecosistemas.
A Realidade Virtual (VR) e Realidade Aumentada (AR) poden utilizarse para a formación en eficiencia enerxética, así como para simular o impacto de distintas políticas ou tecnoloxías de sostibilidade.
Blockchain, pola súa banda, pode facer que as transaccións de enerxía sexan máis eficientes, transparentes e seguras. Tamén pode facilitar a creación de plataformas de comercio de carbono.
• En concreto, falemos sobre a Intelixencia Artificial, cales son ou poden ser as súas grandes achegas? E as súas materias pendentes?
A IA pode automatizar tarefas rutineiras en diversos sectores, liberando os seres humanos para centrarse en traballos máis creativos e complexos. Ademais, é capaz de analizar grandes conxuntos de datos para identificar patróns e tendencias que serían difíciles ou imposibles de discernir para os humanos. A IA está a impulsar o desenvolvemento de novas tecnoloxías, como os vehículos autónomos, os asistentes de voz intelixentes e os sistemas de recomendación personalizados.
Como contrapunto, os algoritmos de IA poden perpetuar ou mesmo exacerbar os rumbos existentes na sociedade se os datos utilizados para adestralos son nesgados. Necesítase máis traballo para asegurar que os sistemas de IA sexan xustos e non discriminantes. Moitos algoritmos de IA son "caixas negras" que producen predicións sen explicar como chegaron a elas. Isto pode ser problemático en contextos onde a explicar os contidos é importante, como a atención médica ou o sistema xudicial. As aplicacións de IA a miúdo requiren grandes cantidades de datos, o que pode expor problemas de privacidade e seguridade dos datos.
Macarena Estévez: “Necesítanse marcos normativos claros para garantir o uso ético e seguro da IA”
Aínda que a IA pode liberar os seres humanos de tarefas rutineiras, tamén pode ameazar empregos nalgúns sectores. A rápida evolución da IA expón desafíos para os reguladores e lexisladores/as. Necesítanse marcos normativos claros para garantir o uso ético e seguro da IA. A adopción da IA depende da confianza do público e dos/as usuarios/as nestas tecnoloxías. É necesario un traballo continuo para construír e manter esa confianza.
• Cres que as empresas están preparadas hoxe en día para desenvolver con éxito proxectos de Intelixencia Artificial?
O éxito das empresas no desenvolvemento e a implementación de proxectos de Intelixencia Artificial (IA) depende dunha serie de factores, como o nivel de acceso a datos, o talento e a experiencia, a capacidade de investimento ou a infraestrutura tecnolóxica, cuestións que poden variar moito dunha empresa a outra.
Moitas empresas xa tiveron éxito no desenvolvemento e implementación de proxectos de IA. Con todo, tamén hai moitas empresas que están a loitar con estes desafíos.
Lin hai pouco nun informe de McKinsey de 2020 que só arredor do 20% das empresas enquisadas dixeron que incorporaran con éxito a IA nas súas operacións e obtiveran un valor significativo dela, mentres que moitas outras aínda estaban nas primeiras etapas de adopción.
En xeral, creo que as empresas teñen a capacidade de desenvolver con éxito proxectos de IA, pero isto require unha combinación de moitos factores, así como dunha estratexia clara de IA que estea aliñada cos obxectivos de negocio da empresa.
• Nun escenario no que os ciberdelitos e os ciberdelincuentes non deixan de reinventarse, que estratexias deberían adoptar as empresas para protexerse?
As ameazas cibernéticas son unha preocupación crecente para todas as organizacións, e a medida que estas ameazas se volven máis sofisticadas, as estratexias de seguridade tamén deben evolucionar.
Unha das primeiras estratexias é implementar unha cultura de seguridade, dado que a seguridade non é só un problema técnico, senón tamén un problema humano. As empresas deben promover unha cultura de seguridade na que todos os/as empregados/as comprendan o seu papel na protección da organización.
Ademais, é clave manter sistemas, software e dispositivos actualizados, dado que moitos ciberataques explotan vulnerabilidades coñecidas en software desactualizado.
En xeral, facer as cousas ben: implementar a autenticación de múltiples factores, realizar copias de seguridade dos datos de forma regular e almacenalas nun lugar seguro, usar firewalls e sistemas de detección de intrusións para protexer a rede de ameazas externas e asegurarse de ter un plan de resposta a incidentes que defina claramente que facer en caso dun ciberataque. Estas son só algunhas das estratexias que poden axudar a protexer ás empresas contra os ciberdelitos.
A ciberseguridade é un esforzo constante e debe ser unha parte integral de todas as operacións de negocio.
Macarena Estévez: "A ciberseguridade é un esforzo constante e debe ser unha parte integral de todas as operacións de negocio"
• Como podemos prepararnos, e de forma particular as empresas, para o futuro a nivel social, económico e tecnolóxico?
As empresas deben estar dispostas a adoptar novas tecnoloxías e adaptarse ás cambiantes realidades tecnolóxicas. Isto pode implicar o investimento en novas tecnoloxías, como as que comentamos liñas arriba.
Ademais, as empresas deben investir en formación e desenvolvemento para asegurarse de que os/as seus/súas empregados/as teñen as habilidades necesarias para o futuro, como programación ou análise de datos, ou tamén habilidades como a creatividade, a resiliencia ou a capacidade para traballar en equipos diversos.
Por último, as empresas que adopten unha mentalidade de crecemento e aprendizaxe estarán mellor equipadas para adaptarse a estas incertezas e aproveitar as oportunidades que presentan.